Meini hirion M么n yn llamu i鈥檙 oes digidol
Meini hirion Ynys M么n fydd pwnc ffynhonnell wybodaeth gyffrous newydd a gyflwynir mewn tri dimensiwn, ac mae鈥檙 diolch am hyn i wyddonydd cyfrifiadurol o Brifysgol Bangor.
Delwedd o un o'r cerrig arysgrifenedig o siambr gladdu Bryn Celli Ddu ar Ynys M么n.Enillodd Dr Jonathan Roberts o Ysgol Cyfrifiadureg y Brifysgol grant ymchwil gan Gyngor Ymchwil y Celfyddydau a鈥檙 Dyniaethau i ddefnyddio technoleg weledol tri dimensiwn.
Yn y project bydd gwyddonwyr cyfrifiadurol yn cydweithio ag archeolegwyr o Ysgol Hanes, Hanes Cymru ac Archeoleg y Brifysgol ac o Ymddiriedolaeth Archeolegol Gwynedd ac academyddion ym mhrifysgolion Aberystwyth a Manceinion (Metropolitan) er mwyn adeiladu adnodd gweledol o wybodaeth am feini hirion Ynys M么n. Bydd yr adnodd hwnnw wedyn ar gael i bawb.
Dewiswyd y project 鈥楾he Co-Production of alternative views of lost heritage鈥� mewn cystadleuaeth i dderbyn grant sylweddol gan Fwrdd Ymchwil y Celfyddydau a鈥檙 Dyniaethau dan y cynllun Digital Transformations in Community research Co-Production in the Arts and Humanities. Bydd yn defnyddio鈥檙 technolegau diweddaraf sydd ar gael i archeolegwyr, a hynny mewn project sydd hefyd yn gofyn am gyfraniad gan y cyhoedd fel archeolegwyr amatur neu ffotograffwyr. Amcan y project yw creu gwybodaeth dri dimensiwn yn defnyddio鈥檙 dechnoleg ddiweddaraf am feini hirion nodedig Ynys M么n, ac am safleoedd archeolegol a henebion eraill yng Ngogledd Cymru.
Bydd y project yn defnyddio techneg gyfrifiadurol weledol newydd, sef photogrammetry, i greu delweddau tri dimensiwn o鈥檙 meini hirion. Caiff y rhain eu 鈥榩wytho鈥� at ei gilydd o ddelweddau digidol unigol a dynnwyd ac a gyflwynwyd gan y cyhoedd.
Mae鈥檙 marciau arysgrifenedig yn llawer haws i鈥檞 gweld unwaith mae鈥檙 llun wedi ei newid i 3D.Yna, caiff detholiad o ddelweddau tri dimensiwn, a wnaed drwy gyfuno鈥檔 ddigidol rhwng 3 ac 20 delwedd o鈥檙 un maen hir, eu hargraffu鈥檔 dri dimensiwn. Bydd y modelau鈥檔 galluogi defnyddwyr i ddefnyddio bwrdd arbennig a fydd yn codi ac arddangos yr holl wybodaeth berthnasol am y maen hir arbennig hwnnw ar sgrin gyfrifiadurol fawr.
Disgwylir i鈥檙 project gael ei gwblhau o fewn 18 mis a hwn yw鈥檙 ail broject tebyg rhwng gwyddonwyr cyfrifiadurol ac archeolegwyr y Brifysgol ac Ymddiriedolaeth Archeolegol Gwynedd. Roedd y project cyntaf yn canolbwyntio ar greu delweddau tri dimensiwn gan ddefnyddio hen luniau o feini hirion a safleoedd cyn hanes eraill.
Mae Dr Jonathan Roberts yn arbenigwr blaenllaw mewn delweddu yn Ysgol Cyfrifiadureg y Brifysgol. Mae鈥檔 ymddiddori yn y ffordd y caiff gwybodaeth ei chyflwyno a sut y gallwn ni ymwneud 芒 data.
Meddai:
鈥淢ae鈥檙 project yn ffordd wych o gael y cyhoedd i gymryd rhan mewn gwaith lle mae technoleg newydd ac archeoleg yn dod at ei gilydd. Dwi鈥檔 mawr obeithio y bydd y project yn ysbrydoli unigolion brwdfrydig, ac efallai ysgolion a theuluoedd, i fynd ati i dynnu lluniau o鈥檙 cerrig ac yna derbyn y wybodaeth 3D a gweld eu modelau 3D yn cael eu hargraffu.鈥�
Darlun yn dangos y mannau lle dynnwyd y delweddau digidol cyn cael eu 'pwytho' at ei gilydd i wneud y ddelwedd 3D.Meddai鈥檙 Athro Raimund Karl, Athro Archeoleg a Threftadaeth: 鈥淒yma ffordd ragorol i gael pobl i ymddiddori mewn archeoleg. Bydd yn galluogi pobl i gymryd rhan llawer mwy amlwg mewn rheoli eu treftadaeth a gwneud eu dewisiadau eu hunain ynghylch beth sy鈥檔 bwysig iddynt.鈥�
Mae gwybodaeth bellach am sut i gymryd rhan ar gael ar wefan y project:
Dyddiad cyhoeddi: 19 Chwefror 2014