Pa r么l y mae coedwigoedd yn ei chwarae ar gyfer rheoli llifogydd naturiol yn y DU?
Edrychodd yr awduron yn benodol ar bedwar math gwahanol o goetir: dalgylch, traws-lethr, gorlifdir a glannau afon, i bennu rhinweddau cymharol pob math a'u heffeithiolrwydd wrth liniaru risg llifogydd. Fe wnaethant ddarganfod, er bod dealltwriaeth dda o'r prosesau dan sylw a rhywfaint o dystiolaeth y gall coetir sydd wedi'i gynllunio a'i reoli'n ofalus liniaru risg llifogydd, mae'r data cyhoeddedig ar gyfer y sylfaen dystiolaeth hon ychydig yn brin. Gall hyn fod oherwydd yr amserlenni hir sydd eu hangen i gynnal astudiaethau cynhwysfawr neu fabandod cymharol yr ymchwil ar reoli llifogydd yn naturiol.
Mae Matt Cooper, yr awdur arweiniol ac ymgeisydd PhD KESS 2 Dwyrain ym Mhrifysgol Bangor, yn egluro:
"Credaf fod hon yn astudiaeth ddiddorol i ateb yr hyn sy'n ymddangos yn gwestiwn syml iawn, “os oes gan ddyffryn goed i fyny'r llethrau, a fydd llif y nant yn y gwaelod yn llai yn dilyn glaw trwm a’i gymharu os nad oes unrhyw goed?". Yr ateb greddfol yw “ie”, ond ar hyn o bryd prin iawn yw'r dystiolaeth feintiol ar gyfer y llifogydd mawr hyn, fel y dengys ein hadolygiad. Mae rheoli llifogydd yn naturiol yn ennill llawer o dynniad ac mae cynyddu gorchudd y goedwig yn ein dalgylchoedd yn un o'r strategaethau ar gyfer lliniaru'r risg o lifogydd. Mae ein hadolygiad yn nodi bod angen mwy o waith i feintioli’n well yr effaith y gall gwahanol fathau a lleoliadau coetir ei chael ar gopaon llifogydd dalgylch."
Ychwanegodd Dr Sopan Patil, Darlithydd mewn Modelu Dalgylch yn yr Ysgol Gwyddorau Naturiol a chyd-awdur y papur:
"Mae llifogydd yn fater cymhleth ac yn effeithio ar bob un ohonom yn y DU. Er yr awgrymwyd y gellir defnyddio technegau Rheoli Llifogydd Naturiol, megis adfer gorlifdir, rhwystrau sy'n gollwng, creu coetir, a rheoli d诺r ffo, fel atchwanegiadau cost-effeithiol i'n seilwaith amddiffyn rhag llifogydd presennol, nid yw eu heffeithiolrwydd ar gyfer lliniaru perygl llifogydd yn cael ei ddeall yn llawn. Mae ein hadolygiad yn tynnu sylw at yr angen am fwy o ymchwil ar ddefnyddio coetiroedd fel strategaeth Rheoli Llifogydd Naturiol. Mae hyn yn arbennig o bwysig i’r DU, gan fod llunwyr polisi yn edrych fwyfwy tuag at atebion ar sail natur i liniaru effeithiau posibl newid yn yr hinsawdd."
Dywedodd Dr Tom Nisbet, Pennaeth Gwyddor yr Amgylchedd Ffisegol yn Forest Research:
"Disgwylir i newid yn yr hinsawdd arwain at fwy o lifogydd, gyda pheth tystiolaeth bod hyn eisoes yn digwydd. Mae gan goed a choetiroedd ran bwysig i'w chwarae wrth helpu cymdeithas i addasu i fyd cynhesach, gan gynnwys wrth reoli risg llifogydd. Mae’r adolygiad hwn yn tynnu sylw at yr angen am ddatblygiadau pellach mewn deall a modelu i arwain plannu a rheoli coetir yn y dyfodol yn well ar gyfer lliniaru llifogydd."
Ariennir Matt gan Forest Research a KESS 2 Dwyrain; menter sgiliau lefel uwch ledled Cymru a arweinir gan Brifysgol Bangor ar ran y sector AU yng Nghymru. Fe'i ariennir yn rhannol gan raglen gydgyfeirio Cronfa Gymdeithasol Ewropeaidd (ESF) Llywodraeth Cymru ar gyfer Dwyrain Cymru.
Forest Research yw prif sefydliad Prydain ar gyfer coedwigaeth ac ymchwil sy'n gysylltiedig â choed ac mae'n enwog yn rhyngwladol am ddarparu tystiolaeth a gwasanaethau gwyddonol i gefnogi coedwigaeth gynaliadwy. Mae taflen ffeithiau ‘Newid yn yr hinsawdd, llifogydd a choedwigaeth’ ar gael yma:
Dyddiad cyhoeddi: 18 Mehefin 2021